باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه به طور مستقیم و غیر مستقیم باعث بهبود رشد و عملکرد گیاه می شوند. در این تحقیق توان چهار سویه از باکتری های سودوموناس فلورسنت بر شاخص های رشد گندم در مقادیر مختلف فسفر در دو آزمایش مزرعه ای و گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در سه تکرار که در شرایط گلخانه ای بر اساس طرح پایه کاملا تصادفی و در شرایط مزرعه بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا شدند. عامل اول سه سطح فسفر (p0, p1, p2) به ترتیب (0، 50 و 100 درصد فسفر مورد نیاز بر اساس تجزیه خاک) و عامل دوم شامل پنج سطح (b0, b1, b2, b3, b4) به ترتیب (یک تیمار بدون تلقیح و چهار سطح سویه های سودوموناس فلورسنس 153، سودوموناس فلورسنس 169، سودوموناس پوتیدا 4، سودوموناس پوتیدا 108) بود. بذر گندم رقم مهدوی پس از تلقیح با سویه های مورد نظر کاشته شدند. در دوره رشد گیاه مراقبت های لازم طبق عرف معمول در تمامی تعداد تیمارها به صورت یکسان اعمال شد. قبل از برداشت، شاخص های رشد گیاه شامل ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد پنجه تعیین و سپس گیاهان از سطح خاک کف بر شدند و وزن خشک اندام هوایی (عملکرد بیولوژیک)، عملکرد کاه و دانه و وزن هزار دانه تعیین گردید سپس نمونه های دانه و کاه گندم به آزمایشگاه منتقل و غلظت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در آنها تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش سطح فسفر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک گیاه به طور معنی داری در هر دو آزمایش گلخانه ای و مزرعه ای افزایش یافت (05/ (P<.0تلقیح گندم با سویه های مورد نظر در تمامی سطوح فسفر باعث افزایش معنی دار شاخص های یاد شده گردید (05/ (P<.0بیشترین عملکرد دانه، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته از تیمار تلقیح با سویه سودوموناس پوتیدا 108 و در سطح فسفر بالا (100% توصیه شده) بدست آمد. کمترین عملکرد نیز از تیمار بدون مصرف فسفر و بدون تلقیح با سویه های مورد نظر بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش میزان مصرف فسفر اثرات مفید باکتری ها نیز تشدید گردید و سویه هایی که دارای توان تولید ACC دآمیناز بودند بیشترین تاثیر را بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم داشتند لذا از توانایی تولید ACC دآمیناز سویه ها می توان بعنوان معیاری برای انتخاب باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه استفاده کرد و استفاده از این راهکار در افزایش عملکرد گندم در شرایط مختلف فسفر موثر می باشد.
